سخنی با همکاران

محکم کاری مدارس! ؛ معلمانی که زود از چشم دانش آموزان می افتند! . . . .

بعد از گذشت یکماه ونیم از شروع سال تحصیلی پدر دانش آموز در اثر مشغله کاری و حضور در شهرستان ، درب دفتر را باز کرده و هنوز سلام احوالپرسیش تمام نشده  ، دفتر نمره قرمز رنگ توسط مدیر مدرسه در حضور فرزندش باز شده و به دقت دنبال نمرات می گردد با بالا بردن ابرو به نشانه تعجب ، دل پدر دانش آموز می لرزد ، که چه شده ؟ آقا ی مدیر لب به اعتراض می گشاید که این طرز درس خواندن نیست و من قبول ندارم شما نباید نمره زیر 17 داشته باشی ! الان 15 گرفتی ماه دیگه میشه 14 و ماه بعد میشه صفر ! و با نگاهی غضب آلود انواع هشدار های کلامی را اعلام و دستور می دهد تا دانش آموز به کلاس برود ! و بعد به ولی می گوید  من نمی خواهم در این مدرسه مردودی داشته باشم ( این درحالیست که حتی یک نمره تک هم برای وی ثبت نشده بود ! ( اما مدیر این را وظیفه خود می داند که به دانش آموز، روی زیادی ندهد تا افت نکند!) و پدر ، با شرمندگی از مدرسه خارج و به فکر انواع اقدامات تامینی ، تربیتی و پیشگیرانه می افتدو موضوع وضعیت بحرانی فرزندشان را با همسرش در میان می گذارد و ...

     برخی از معلمان هنگام مراجعه والدین و پرسش از وضع درسی فرزندشان برای اینکه علاقه و محبت خود را به دانش آموزان اعلام کنند ، معمولا" نقاط ضعف وی را به والدین گزارش می دهند یا نا آگاهانه از  " سم تشویق " استفاده می کنند . به عنوان مثال ؛

_ وضعیت درسی فرزند شما خوب است ولی من از او انتظار ندارم در کلاس شلوغ کند!

_ نمراتش خوب است اما یک بار در کلاس تمسخر کرده و خندید !

_ اصلا" از دست او راضی نیستم ، زیاد مسخره بازی می کنه ولی نمره بد نداره !

_ یک عادت بد در کلاس دارد و آن اینکه زیاد سئوالات بی ربط می پرسد !ولی نمراتش هم معمولیه !

_ دو تا 20 ، یک 19 ، دو تا 16 داره ولی یک نمره 12 هم داره باید مراقب باشید که افت تحصیلی نکند!(منظور از افت چیست؟)

اصطلاح سم تشویق اشاره به طرح نکته منفی بعد یا قبل از بعد مثبت دارد و در واقع اثر تشویق را خنثی خواهد کرد در چنین مواردی باید جداگانه مطرح گردد و یا از طرح یک طرف گزارش صرف نظر کرد.

    برخی معلمان با هدف اصلاح رفتار و ابراز محبت به شاگردان ، تمام توانایی ها و کارهای مثبت وی را نادیده گرفته و فقط نقاط ضعف یا برخی اشکالات جزیی را به والدین منتقل می کنند و والدین هم بعد از مراجعه به منزل  ، با آب و تاب بیشتر ( ومقداری اضافه) ، نقاط ضعف را از زبان معلم نقل کرده و شروع به نصیحتهای شفاهی بر اساس  تجارب منفی دوران تحصیل خود می کنند ( که معمولا" مشتمل بر نا امیدی است ) . در این میان فقط بد بینی از معلم باقی می ماند و توجه چندانی به نصایح والدین نخواهد کرد و دانش آموز چهره ای منفی از معلم به عنوان " گزارش چی " ، " اذیت کن " و کسی که به وی علاقه ای ندارد ( و شاید تنفر داشته باشد ) ، تصور خواهد کرد .

     البته باید گفت یکی از وظایف مدرسه این است که اشکالات دانش آموز را به نحو مقتضی و مناسب به اطلاع والدینش برساند تا با همکاری هم نسبت به رفع مشکلات اقدام نمایند و نمی توان  نقاط ضعف یا خطاهای دانش آموز را برای اینکه دلش شکسته نشده یا از معلم و دفتر مدرسه دلخور نشود به والدین نگفت ، اما نکته اینجاست  که تجربه نشان داده که ذکر نقاط قوت شاگردان برای والدین در دیدارهای نخست ، ثمره بهتری دارد مخصوصا" اینکه والدین در منزل ، آن نقاط قوت ( واقعی نه تعریف و تمجید بی اساس) را حتی نزد فامیلان از زبان معلم و در حضور فرزند خواهند گفت و این مورد باعث خواهد شد تا معلم از نظر دانش آموز ، فردی دوست داشتنی و مورد علاقه باشد  و در اثر علاقه به معلم به مطالب مطرح شده در کلاس در جلسات آتی ، توجه بهتر و بیشتری می کنند .

     اما بر عکس حالت قبلی را تصور کنید که در جلسه اول ملاقات والدین ،( یا معلمان) انواع نقاط ضعف( به منظور پیشگیری یا محکم کاری) توسط معلمان ، معاون ، مدیر و غیره بر شمرده شود ، شما هم باشید فرزند خود را به عنوان فردی " سر تا پا مشکل دار " تصور خواهید کرد و شاید امید خود را برای موفقیت یا پیشرفت وی از دست داده و فرزند را مایه شرمندگی خود نزد اولیای مدرسه بدانید! به این نکته هم باید توجه داشت که احساس شرمندگی و خجالت والدین از وضع درسی فرزند مانع ارتباط مستمر اولیا با مدارس خواهد شد واگر هر شخصی خود را دقایقی به جای این والدین بگذارد ، احساس آنها را درک خواهد کرد!

    پیشنهاد می گردد در حد امکان ابتدا نقاط قوت عملکرد دانش آموز در حضور والدین گفته شود و اگر مشکلی دارد با زبان مناسب نه حاکی از بی عرضگی اش به وی گفته شود ، در هر حال نباید دانش آموز احساس کند که از چشم معلم افتاده و یا معلم از وی تنفر دارد و او مایه ناراحتی معلم است بهتر است به جای آن برداشت نماید که :

          "معلم مرا همچنان دوست دارد و نمی خواهد مرا از خود دور کند بلکه من قبول می کنم که فلان اشکال را دارم و باید برای رفع آن بکوشم."

هر معلم با تجربه ای می داند که سرزنش در دفتر مدرسه یا درب کلاس سودی نخواهد داشت . در ادامه ملاقات معلم با والدین ، در مرحله بعدی اگر مشکلات بیشتری داشت بهتر است وی را به کلاس فرستاده و به صورت خصوصی مورد را با والدین او در میان گذاشت و برای آن راهکارهایی را بر اساس دانش و تجربه پیشنهاد کرد...

    به دلیل تماس مستقیم معلم با دانش آموزان و تاثیرات نامطلوب هر نوع  پندار منفی از خود در نزد معلم ، صلاح به نظر می رسد که مشکلاتی مانند  جنب و جوش در کلاس و سالن و حیاط مدرسه(که تا حدی برای تمام سنین عادی است) را به عنوان عواملی برای نارضایتی معلم ،مطرح نشود و این موارد به دفتر مدرسه واگذار گردد ، آنهم در صورت نیاز مطرح گردد و الا صرف نظر از موارد جزیی ، مفید تر است.

    حالت بدتر اینکه ، ممکن است  والدین عصبانی بر اساس گزارش معلم مبنی بر درس نخوان بودن دانش آموز ، حتی نسبت به تنبیه بدنی یا تخریب شخصیت وی در خانواده و نزد اقوام (به خیال تاثیر گذاری در اصلاح رفتار) اقدام کنند وهمگی  بر این نکته واقفیم که برخوردهای تند، تنبیه بدنی و مخصوصا" تحقیر و سرزنش ، تاثیر چندانی در علاقمند کردن دانش آموز به کلاس و مدرسه و معلم ندارد .

    متاسفانه به غلط بین مردم و کارکنان مدارس رایج شده است که حضور والدین در مدرسه یعنی صرفا" رویت دفتر نمره ! و با حضور ولی دانش آموز در سالن بلافاصله دفتر نمره را از کلاس آورده ، به دنبال نمرات 20 یا زیر 10 می گردند و اگر چشمشان به نمرات زیر 15 بیافتد آن را بزرگ کرده و حتی رنگ و روی والدین را به زمین سابیده و به وی هشدارهای موکد می دهند که فرزندش وضع تحصیلی بسیار فاجعه باری دارد ! و جملات غیر کارشناسی ارائه می دهند مانند ؛ اگر اینطور پیش برود امسال مردود می شود! از ما گفتن بود فردا نگرانی پیش نیاد !(اما توجهی نمی شود که مثلا نمره تک بابت بی انضباطی در کلاس بوده یا طرح 3 پرسش شفاهی بر مبنای هر پرسش 7 نمره و یا  مربوط به همراه نیاوردن کتاب بوده است  که ثبت نمره تک برای یک بی نظمی دانش آموزدر کلاس مجاز نیست بلکه این موارد باید در دفتر کلاسی با توضیح ثبت شود و نباید آن را با ارزشیابی کمی درس اشتباه گرفت و در آن دخالت داد!)

    خیلی از والدین هم  حتی یک پرسش از وضعیت مطلوب رفتاری ، رضایت معلمان از قدرت ابراز وجود فرزند ، پرسش وکنجکاوی حین تدریس ، نوع دوستان کلاسی ، نشاط و شادابی فرزندشان در محیط مدرسه ، همراه داشتن وسایل مورد نیازو غیره مطرح نمی کنند .

      معلم و مدیر می توانند با هر بار ملاقات با ولی  دانش آموزان در مدرسه ، ضمن توجه به مشکلات احتمالی ، یک نکته تربیتی را به اختصار بیان کنند به عنوان مثال : " فرزند شما مقداری اضطراب دارد و دست و پایش می لرزد ، بیایید با هم علتش را بیابیم ، چرا که از هم اکنون باید برای رفع آن اقدام کنیم شما زحمت بکشید در منزل به صورت غیر مستقیم از احساسات وی هنگام پرسش پای تخته ، اطلاعاتی کسب کنید و با ما هماهنگی نمایید ... " کل این صحبت ها زمان کمی را صرف خواهد کرد و حداقل فایده اش این است که توجه والدین به فرزندشان بیشتر جلب خواهد شد این مورد را خیلی از والدین تایید می کنند که صحبت ها و راهنمایی های معلمان و کادر مدرسه بر آنان خیلی موثر است .پایان مطلب

با توجه به تجربه چندین ساله ، برخی اعتراضات (شیطنت آمیز)غیر معقولانه احتمالی به نوشته فوق در اینجا درج می گردد که خالی از فایده نیست :

_ باشه از امروز تمام نمرات تک را در دفتر نمره خط می زنیم چون نباید به والدین اعلام شود !

_ ممکن است والدین آخر سال اعتراض کنند که چرا نمرات بد فرزندم را به من اطلاع ندادید!

_ از امروز برای دلخوش کردن والدین می گوییم فرزند شما خیلی وضع خوبی دارد!

_ ما نمی دانستیم که باید دانش آموز را به حال خود رها کنیم !

_ از هم اکنون در حضور ولی ، ازدانش آموز فقط به به و چه چه خواهیم کرد !

_ به من ربطی ندارد من حتی برای صحبت کردن در کلاس ، در دفتر نمره  - صفر – خواهم گذاشت اگر این جور نباشد فردا معلم را هم از کلاس بیرون خواهند کرد !

 منبع برای این نوشته :  حمید رضا ترکمندی http://moallem1.blogfa.com